POJĘCIA I WYRAŻENIA JAPONSKIE UŻYWANE PODCZAS TRENINGÓW AIKIDO 

PODSTAWOWE ZNACZENIE 

AIKIDO – droga do harmonii, pojęcie używane przez Wielkiego Sensei’a Morihei Ueshibę od 1942 roku na określenie stworzonej przez siebie sztuki walki. 

AI - miłość, harmonia 

KI – energia życia 

DO – droga, sposób 

JAPONSKIE LICZEBNIKI 

ICHI – 1 

NI – 2 

SAN – 3 

SHI – 4 

GO – 5 

ROKU – 6 

SHICHI – 7 

HACHI – 8 

KYU – 9 

JU – 10 

POJĘCIA I WYRAŻENIA ZWIĄZANE Z DOJO / ETYKIETĄ / PORZĄDKU NA ZAJĘCIACH 

ARIGATO - dziękuję 

DAN - międzynarodowe stopnie mistrzowskie (od I do 8) nadawane przez uprawnionych do tego egzaminatorów 

DOJO – sala ćwiczeń 

DOSHU - tytuł aktualnego lidera aikido, prezesa fundacji AIKIKAI 

GASHIO – gest złożenia rąk na wysokości klatki piersiowej 

HAJIME – dosł. początek, rozpoczęcie; sygnał rozpoczęcia treningów dawany przez prowadzącego zajęcia 

HAKAMA – szerokie, tradycyjne spodnie japońskie, noszone w zależności od organizacji od 1 - 2 kyu lub 1 dan  

HOMBU DOJO – dojo centralne znajdujące się w Tokyo, założone przez o’sensei Morihei Ueshibę, główna siedziba fundacji Aikikai 

KEIKO GI - strój treningowy 

KYU – stopnie uczniowskie 

ONEGAI SHIMASU - dosł. “proszę”, zaproszenie do wspólnego ćwiczenia 

O’SENSEI - największy nauczyciel, tytuł stosowany do Morihei Ueshiby, twórcy aikido 

REI - ukłon 

RITSUREI - ukłon w pozycji stojącej  

SEIZA – polecenie przyjęcia pozycji siedzącej (siadu klęcznego na piętach) 

SEMPAI – osoba prowadząca zajęcia, nie posiadająca stopnia mistrzowskiego 

SENSEI – mistrz, nauczyciel 

TATAMI – mata do ćwiczeń 

TORI - ćwiczący: atakowany - wykonujący technikę 

UKE - ćwiczący: atakujący - na nim wykonywana jest technika 

YAME – stop! 

POSTAWA 

AI HANMI - układ ćwiczących; pozycja ćwiczących jest taka sama 

GYAKU HANMI – układ ćwiczących: pozycja lustrzana, osoby ćwiczące stoją w odwrotnych pozycjach 

HIDARI KAMAE – postawa z lewą nogą z przodu 

MIGI KAMAE – postawa z prawą nogą z przodu 

SHIZENHON TAI – pozycja “na baczność” 

SHIZEN TAI – pozycja swobodna, naturalna 

ZA HO – pozycja siedząca 

SEIZA – polecenie przyjęcia pozycji siedzącej (siad klęczny na piętach) 

PRZEWROTY 

MAE UKEMI - przewrót do przodu przez bark 

USHIRO UKEMI - przewrót w tył przez bark 

YOKO UKEMI - przewrót w bok 

RUCHY / KROKI 

ASHI SABAKI – ruch stóp 

AYUMI ASHI – krok przestawny 

IRIMI - wejście, ruch w przód 

IRIMI TENKAN – krok naprzód i zwrot w miejscu 

KOKYU TENKAN HO - ćwiczenie oddechowe, przygotowujące do techniki shiho nage 

OKURI ASHI – krok odstawny 

OMOTE – kierunek ruchu: w stronę twarzy, przodu partnera 

SABAKI – ruch  

SHIKKO – poruszanie się w pozycji klęczącej 

TAI SABAKI – sposoby przemieszczania ciała 

TENKAI – zwrot w miejscu, obrót ciała o 180 stopni bez wykonywania kroków 

TENKAN - dosł. “z wycofaniem nogi przekształcić”, obrót podstawowy o 180 stopni 

TSUGI ASHI – krok dostawny 

URA – kierunek ruchu; do tyłu, w stronę pleców partnera 

ĆWICZENIA 

AIKI TAISO - zestaw ćwiczeń rozgrzewająco-rozciągających 

FUNAKOGI TAISO - “ćwiczenie wiosłowania”, ćwiczenie wzmacniające pozycję, mające na celu rozbudzenie i scentrowanie ki  

HAISHIN UNDO - ćwiczenie rozciągająco-rozluźniające stosowane przeważnie na koniec zajęć, polecające na naciągnięciu partnera na plecy, który trzyma nas za nadgarstki 

IKKYO UNDO - ćwiczenie przygotowujące do wykonywania ikkyo 

KOHO UKEMI UNDO - tzw. Kołyska ze zmianą nóg, ćwiczenie przewrotów w tył mające przygotować do wykonywania ukemi 

KOKYU HO - “ćwiczenie oddechu”, ćwiczenie wykonywane w pozycji stojącej lub siedzącej, które polega na dojściu do centrum partnera, poznawaniu pracy jego ciała przy jednoczesnej pracy nad własnym oddechem 

TAI NO TENKAN HO - wykorzystanie ruchu tenkan podczas ćwiczenia z partnerem, obrót ciała o 180* z uniesieniem rąk, jakby w ruchu trzymania dużej kuli lub tacy 

TEKUBI - “nadgarstek”, ćwiczenie rozgrzewające nadgarstki 

ATAKI / UCHWYTY / UDERZENIA / KOPNIĘCIA 

KATA DORI - uchwyt za bluzę na wysokości ramienia 

KATA DORI MEN UCHI - uchwyt za bluzę na wysokości ramienia z jednoczesnym uderzeniem w twarz 

KATATEDORI - uchwyt za rękę/nadgarstek 

MAE GERI – proste kopnięcie w przód 

MOROTE DORI - uchwyt dwiema rękami za jedną rękę/nadgarstek 

MUNE DORI MEN UCHI - uchwyt za bluzę na wysokości klatki piersiowej z jednoczesnym uderzeniem w twarz 

RYO KATA DORI - uchwyt za bluzę dwiema rękami 

RYO HIJI DORI - uchwyt za bluzę na wysokości łokci/za łokcie obiema rękoma 

RYOTE DORI – uchwyt za dwie ręce 

SHOMEN UCHI - cięcie proste mieczem lub ręką w płaszczyźnie pionowej 

TSUKI – uderzenie proste 

USHIRO ERI DORI – uchwyt z tyłu za kołnierz 

USHIRO KATATE DORI KUBI SHIME – uchwyt z tyłu za rękę z jednoczesnym duszeniem 

USHIRO RYOTE DORI – uchwyt z tyłu za dwa rękawy 

YOKOMEN UCHI - cięcie ukośne z lekkim zejściem w bok 

BRON UŻYWANA PODCZAS TRENINGÓW AIKIDO 

BOKKEN – miecz drewniany 

JO – kij  

TANTO - nóż drewniany 

KATANA – miecz  

SPOSOBY ĆWICZENIA I WYKONYWANIA TECHNIK 

CHUDAN - średnia wysokość (tułów, splot słoneczny) 

GEDAN – nisko (poniżej bioder) 

HANMI HANDACHI WAZA – tori siedzi, uke stoi 

IPPAN GEIKO – tori jest atakowany przez jednego uke 

JIYU WAZA – tori wykonuje dowolne techniki 

JO DORI – metody obrony przed atakiem kijem 

JODAN – wysoko (głowa, szyja, ramiona) 

KAESHI WAZA – kontr-techniki 

KAKARI GEIKO – tori jest atakowany przez kilku uke 

KUMI TACHI - ćwiczenia z partnerem przy użyciu bokkena 

SUBURI - ćwiczenia indywidualne wykonywane przy użyciu bokkena lub jo 

SUWARI WAZA – techniki lub ćwiczenia wykonywane w pozycji klęczącej 

TACHI TORI – metody obrony przed atakiem drewnianym mieczem 

TACHI WAZA – techniki lub ćwiczenia wykonywane w pozycji stojącej 

TANTO TORI – metody obrony przed atakiem drewnianym nożem 

USHIRO WAZA – ataki od tyłu 

TECHNIKI / UNIERUCHOMIENIA / RZUTY 

OSA E WAZA - unieruchomienie 

IKKYO – pierwsza forma unieruchomienia 

NIKKYO – druga forma unieruchomienia 

SANKYO – trzecia forma unieruchomienia 

YONKYO – czwarta forma unieruchomienia 

GOKYO - piąta forma unieruchomienia 

HIJIKIME OSAE – forma unieruchomienia przeciwnika z wykorzystaniem dźwigni łokciowej 

NAGE WAZA – rzuty, techniki rzutowe 

KOTE GAESHI – rzut przez skręcenie nadgarstka, wykonywany również jako unieruchomienie 

SHIHO NAGE – rzut podstawowy, tzw. “rzut w cztery strony” 

IRIMI NAGE – rzut przez “irimi”, wejście w partnera 

KOKYU NAGE - dosł. “rzut oddechem” 

KOSHI NAGE – rzut przez biodro 

UCHI KAITEN NAGE – rzut obrotowy, wykorzystujący ruch do wewnątrz, przejście pod ramieniem partnera 

SOTO KAITEN NAGE – rzut obrotowy, wykorzystujący ruch zewnątrz  

UDEKIME NAGE – rzut wykorzystujący dźwignię na staw łokciowy 

TENCHI NAGE – rzut tzw. “niebo - ziemia” 

JUJIGARAMI – rzut przez skrzyżowanie ramion